9 Şubat 2013 Cumartesi

Odyolog Dr. Zeynep Gence Gümüş ile çocuklarda işitme sorunlarını konuştuk





Alper'in kulağında enfeksiyon olup olmadığına bakılırken


-Sayın Gümüş, bize eğitiminizden bahseder misiniz?

Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü mezunuyum. Üniversiteden sonra klinik bir bilim dalına geçmek istediğim için Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Odyoloji Bilim Dalı'nda 3 yıl süren yüksek lisans eğitimimi tamamladım. Yüksek lisans sonrası 2005 yılında Pennyslvania Salus University'den doktora derecemi aldım.

-Önce bize normal işitme ve konuşma gelişimini anlatır mısınız?


Normal işiten 0-3 aylık bir bebek ani bir ses duyduğunda sıçrar. Emzirirken ses duyduğunda emme davranışını arttırır veya azaltır. Farklı ihtiyaçlarını anlatmak için farlı şekillerde ağlar. Memnuniyet ifade eden 'agu-gugu' benzeri sesler çıkarır. 4 aylıktan itibaren sesleri lokalize etmeye başlar. Gözlerini sesin geldiği yöne doğru çevirir. Konuşmaya daha çok benzeyen babıldama seslerini çıkarır.

Belirli yaş aralıklarında çocuğunuzdan beklemeniz gereken davranışları Hassas Anne'nin bu dosyasında bulabilirsiniz

-Her yeni doğan bebeğe işitme testi yapılıyor mu?

Sağlık Bakanlığı'nın yakın zamanda başlattığı bir uygulama ile özellikle büyük şehirlerde birçok hastanede yenidoğan işitme taraması yapılıyor.

-Yurtdışında prosedür nasıl?

Yurdışında, farklı ülkelerde farklı uygulamalar var. Odyoloji biliminin en gelişmiş olduğu Amerika Birleşik Devletleri'nde her yeni doğana işitme testi yapılması zorunludur.

(American Academy of Pediatrics 1982 yılındaki bildirisinde sadece işitme kaybı yönünden risk taşıyan bebeklere işitme taraması yapılması önermişti. 1992-1996 yılları arasında yürütülen Colorado Yenidoğan İşitme Taraması Projesi'nde doğuştan işitme kaybı teşhisi koyulan 126 bebeğin %50sinin işitme kaybı açısından hiçbir risk taşımadığı görüldü. Bunun üzerine American Academy of Pediatrics 1999 yılında yayınladığı bildiride tüm yenidoğanlara işitme taraması yapılmasını önerdi.)

-Sizce bebeklere ne zaman işitme testi yapılmalı?


Bence her yeni doğmuş bebeğe hastaneden taburcu olmadan önce işitme testi yapılmalıdır. 






Alper'e ses geçirmeyen odada oyun testi yapılırken



-Erken teşhis önemli mi? Tedavide başarıyı etkiler mi?


Erken teşhis tabii ki çok önemlidir. İşitme kaybı, hem alıcı hem de ifade edici dili olumsuz yönde etkilediği için çocuğun tüm gelişim alanlarında olumsuz sonuçlara yol açabilir. Dil ve konuşma gelişimi için en önemli dönem hayatın ilk 3 yılı olarak kabul edilir. Erken teşhis koyulmadığı durumlarda işitme bozukluğu olan pek çok bebek ve küçük çocuk, dil gelişiminin gerçekleşeceği bu çok önemli zaman dilimini kaybedebilir.

Zaten şu anda ülke çapında yürütülen Ulusal Yenidoğan İşitme Taraması Programı'nın temel hedefi de doğar doğmaz işitme kaybının tanınması ve ilk altı ay içinde işitme cihazlı veya koklear implantlı olarak özel eğitim sürecinin başlatılmasıdır. Geç kalmadan işitme cihazı kullanılmaya başlanması, bebeğe ve ailesine yönelik eğitimin erken başlatılması halinde, çocuk işitme-konuşma gelişimi açısından normal yaşıtlarını yakalayabilecek, bu konuda aileye ve sosyal güvenlik kuruluşlarına düşen maddi/manevi yük azalacaktır.

-Eğer test yapılmamışsa anneler bebeklerinde sorun olduğunu nasıl anlayabilirler? Kendileri test edebilirler mi?

Bebeğin normal işitme ve konuşma gelişimini yakından takip ederek bir sorun olup olmadığını tahmin etmek mümkündür. Örneğin; 2 aylık bir bebek ani bir gürültü olduğunda sıçramıyorsa, 7 aylık bir bebek sesin geldiği yöne dönmüyorsa, 1 yaşına gelmiş bir bebek 'Topu bana ver' gibi basit emirleri anlamıyorsa ve henüz hiç kelimesi yoksa işitmesi ile ilgili bir problemden şüphelenilebilinir. Ancak bir annenin evde, iki kulağı ayrı ayrı, farklı frekansları ve ses şiddetlerini gözeterek test etme şansı olamaz. Bu yüzden mutlaka bir uzmana başvurularak yaşına uygun işitme testi yapılmalıdır.

-Bir sorun olduğundan şüphelenirlerse ne yapsınlar?


Bir sorun olduğundan şüphelenirlerse mutlaka bir odyoloji uzmanına başvursunlar. Gerekli görüldüğünde odyoloji uzmanı zaten kulak burun boğaz uzmanına, çocuk doktoruna, nöroloji uzmanına ve çocuk psikiyatrisi uzmanına da danışacak veya hastayı yönlendirecektir. (Maalesef ülkemizde çok az sayıda odyoloji uzmanı olduğundan başvurdukları kişinin gerçek bir klinik odyolog olup olmadığına dikkat etmelerini öneririm.)



Evet tüm Türkiye'de sadece 60 adet Odyoloji uzmanı olması beni çok şaşırttı. İnanılmaz bir eksiklik.

-İşitme sorunları ne kadar yaygın?

Ülkemizde her yıl yaklaşık 1.300.000 çocuk dünyaya gelmektedir. Konjenital (doğuştan) işitme kaybı insidansını dünya ortalaması kabul etsek bile nüfusumuza her yıl 1300 işitme kayıplı yenidoğan katılmaktadır. Elimizdeki verilere göre bu sayı yılda 1500-2000 işitme kayıplı yenidoğandır. Çocuklar 4-5 yaş civarına geldiğinde bu sayı beş misline ulaşmaktadır.

(Başbakanlık Özürlüler İdaresi ve Devlet İstatistik Enstitüsü'nün araştırmasına göre ülkemizdeki işitme engelli sıklığı %0.37 olup, bu oran kırsal alanda %0.45'e kadar çıkmaktadır.)

-Bebeklerin işitme sorunu olup olmayacağı anne karnında anlaşılabiliyor mu?


Gebeliğin 27. haftasından itibaren bebeklerin duyabileceğini biliyoruz. Ancak işitme anne karnında test edilemez, doğduktan sonra anlaşılabilir.

-Bebeklerde neden işitme sorunları olur?


İşitme kaybı prenatal (doğum öncesi) perinatal (doğum anı) ve post natal (doğum sonrası) olmak üzere yaşamın üç farklı döneminde ortaya çıkabilir.

1.Doğum öncesi dönem-Annenin hamileliği sırasında geçirilen işitme kaybı risk faktörlerini kapsar:

• Genetik yatkınlık

• Annenin hamileliği sırasında ototoksik ilaç kullanması

• Annenin hamileliği sırasında kızamık, kabakulak gibi ateşli hastalıklar geçirmesi

• Annenin hamileliği sırasında x-ray ışınlarına maruz kalması

• Annenin sistemik bir hastalığı olması

• Annenin hamileliği sırasında kaza, düşme vb. travma geçirmesi

2. Doğum anı- Bu dönem doğum sırasında meydana gelen işitme kaybı risk faktörlerini kapsar:

• Düşük doğum kilosu (doğum ağırlığı 1500gr.'dan az olan prematüreler )

• Kan uyuşmazlığı

• Doğum sırasında bebeğin oksijensiz kalması

• Doğum sırasında kafa travması geçirmesi (forceps, vakum kullanılması vb.)

• Kan değişimi olması (sarılık çok yükseldiği için)

3. Doğum sonrası- Bu dönem doğumdan sonra çocuğa ilişkin işitme kaybı risk faktörlerini kapsar:

• Çocuğun geçirdiği hastalıklar (kabakulak, menenjit vb.)

• Çocuğun havale geçirmesi

• Çocuğun ototoksik (işitme kaybına sebep olduğu bilinen) ilaç kullanımı

• Çocuğun kafa travması geçirmesi

• Çocuğun kulak enfeksiyonu geçirmesi

• Çocuğun genetik bozukluğunun olması

• Çocuğun kraniofasiyal anomalisinin olması

• Çocuğun yüksek şiddette gürültüye maruz kalması

• İdiyopatik (sebebi belli olmayan) nedenler

-İki prematüre bebek annesi olarak sormak istiyorum, prematüre doğan bebeklerde daha çok görülüyor mu işitme sorunları?


Evet, prematürite ve düşük doğum kilosu işitme kaybı açısından bir risk faktörüdür.

-Bebek yenidoğan işitme testini geçemezse ondan sonra neler yapılıyor?


Yenidoğan işitme taramasını (TEOAE testi) geçemeyen bebeğe taburcu olduktan 1 hafta sonra bir daha test yapılıyor. Bu testi de geçemeyen bebeğe BERA/ABR (Auditory Brainstem Response) Testi yapılarak kesin tanıya gidiliyor.

-İşitme sorunu olan çocuklara farklı bir eğitim verilir mi?


Bu sorunun cevabı işitme kaybının derecesine göre değişir. Ancak özellikle ileri ve çok ileri derecede işitme kayıplıların normal yaşıtlarının konuşma gelişimini yakalayabilmek için mutlaka işitsel-sözel eğitim alması gereklidir.

Aslında halk arasında sağır-dilsiz diye bilinen hastaların çoğu erken teşhis koyulmamış, doğru zamanda doğru işitme cihazını kullanmamış ve gerekli eğitimi almamış oldukları için konuşma gelişimi gerçekleşmemiş bireylerdir. Günümüzde gelişmiş ülkelerde sağır-dilsiz diye bir kavram kalmamıştır.

-İşitme sorunları okul başarısını nasıl etkiliyor?


İşitme kaybı:

• Alıcı ve ifade edici iletişim becerilerinin gelişmelerinde gecikmelere yol açar.

• Öğrenme güçlüğü ve düşük akademik performansa sebep olur.

• İletişimde güçlük, sosyalizasyon ve kendine olan güvende eksikliğe yol açar.

• Mesleki seçim olasılıklarını olumsuz yönde etkiler.

-Çocuklarda işitme kaybı nasıl tespit ediliyor?


3 yaşından büyük çocuklarda oyun odyometrisi yapılarak işitme kaybı tespit edilebilir. Bu testte çocuğun belirli frekanslardaki ve şiddetlerdeki seslere cevabı gözlenir. Basitçe anlatacak olursak; çocuk kulaklıktan ses duyduğu zaman elindeki oyuncağı sepete atar. Bu test ile beraber akustik immitansmetri yapılarak orta kulak problemi elimine edilmeli ve objektif bir yöntem olan otoakustik emisyon testiyle sonuçların sağlaması yapılmalıdır.

Davranım testini yapamayacak kadar küçük çocuklarda uykuda yapılan ve objektif bir yöntem olan ABR (BERA) testi ile işitme kaybı derecesi tespit edilir.

-Çocuklar işitme cihazını kaç yaşında takmaya başlayabilirler?


Bebek işitme kaybı tanısı aldıktan sonra 6 aylıktan itibaren işitme cihazı kullanılmaya başlanabilir.

-Sonradan oluşan duyma kayıpları neden olur? Nasıl anlarız?


Doğum sonrası oluşan işitme kayıpları daha önce de bahsettiğimiz gibi çocuğun geçirdiği hastalıklar (kabakulak, menenjit vb.), havale geçirmesi, ototoksik ilaç kullanımı, kafa travması, kulak enfeksiyonu, genetik bozukluk, kraniofasiyal anomali ve yüksek şiddette gürültüye maruz kalması gibi çeşitli nedenlerden olur.

Çocukluk döneminde en sık karşılaşılan sorun orta kulak problemine bağlı bir miktar iletim tipi işitme kaybı gelişmesidir. Bu durumda genellikle çocuk annesinin düşük ses tonuyla söylediği şeylere cevap vermez. Söyleneni sıklıkla yanlış anlar. Televizyonun sesini çok açar. Bazen kendisi de çok yüksek sesle konuşur.

-Orta kulak iltihabı işitme kaybına neden olur mu?

Orta kulak iltihabı, sesin orta kulakta biriken sıvı nedeniyle iç kulağa iletilememesi yüzünden iletim tipi işitme kaybı dediğimiz geçici bir işitme kaybına neden olur. Ancak orta kulak problemleri zamanında ve doğru şekilde tedavi edilmezse kalıcı bir işitme kaybına da dönüşebilir.

-Orta kulak iltihabı ilaç tedavisi olmadan nasıl geçebilir?

Orta kulak problemleri kulak burun boğaz uzmanlarının konusudur. Konuyu uzmanına danışmanızı öneririm.




Alper'e ses geçirmeyen odada Dr.Gümüş duyma testi yaparken



-Kulak sağlığımızı korumak için neler yapmalıyız?

Kulak sağlımızı korumak için öncelikle yüksek gürültülü yerlerden kesinlikle uzak durmalıyız. Kulaklıkla müzik dinlerken sesini çok fazla açmamalıyız. Kulağımızla ilgili en ufak bir problem hissettiğimizde doktora başvurmalıyız.

Ayrıca, ototoksik etkileri kanıtlanmış ilaçları (işitme kaybına neden olduğu belirlenmiş bazı güçlü antibiyotikler, kinin, bazı kemoterapi ilaçları, antikonvülsan ilaçlar) kullanmamalı ya da kullanılması zorunlu ise işitme yönünden takipte olmalıyız.

-Çocuklarda ve büyüklerde kulak yıkatmayı öneriyor musunuz? Kulak içindeki pisliklerin temizlenmesi öneriliyor mu?

Kulak burun boğaz uzmanları dış kulak yolunda birikmiş buşonu temizlemek için artık yıkama dışında farklı yöntemler kullanıyorlar.

Ancak kulak temizlemek için evde kulak çöpü kullanmak; dış kulak yolunda birikmiş kiri iyice kulak zarına doğru itmiş olacağınız için ve zaman zaman kulak zarını travmatize etme şansı olabildiğinden kesinlikle önerilmiyor. Eğer kulak kiri dışarı kadar çıkmışsa bir tülbent vasıtsıyla kulak yolunun görünen bölümünden alınması olabilir.

-Biyonik kulak uygulaması ile ilgili bilgi verebilir misiniz?

Biyonik kulak (koklear implant), normal işitme cihazından fayda göremeyecek kadar ileri derecede işitme kayıplı hastalarda uygulanan bir yöntemdir.

Koklear implant, hasarlı iç kulağın fonksiyonunu yerine getiren bir elektronik tıbbi cihazdır. Seslerin şiddetini yükselten işitme cihazlarının aksine, koklear implantlar beyne ses sinyalleri göndermek için iç kulağın hasarlı parçalarının (koklea) işini yapar. İç kulağa ameliyatla yerleştirilen elektrotlar cihazın dış parçasından iletilen sesleri elektirik sinyallerine çevirerek işitme sinirine iletir. Halk arasında bilinenin aksine (dış parçası da olduğu için) dışarıdan görülebilir.

Bu cihaz çok ileri derecede işitme kayıplı bir kişinin tamamen normale yakın duymasını sağlayabildiği için çok önemli bir keşiftir.

-Fototerapi alan bebeklere ekstra bir işitme testi daha yapılmalı mı?

Hiperbilirubinemi (fototerapi almasını veya kan değişimi gerektirecek kadar sarılık yükselmesi) olan bebekler farklı bir işitme kaybı türü olan 'İşitsel Nöropati' açısından risk faktörü taşır. Bu tür işitme kayıplarında iç kulak sağlamdır ancak işitme siniri fonksiyonunda problem vardır. Yapılan yenidoğan işitme taramaları, iç kulağın fonksiyonuna yönelik bilgi verdiği için fototerapi alan bebeklerde ABR testi de yapılarak işitme siniri fonksiyonu da kontrol edilmelidir. 

-Bugünlerde vertigo yani baş dönmesi sorunu yaşayanların sayısı oldukça fazla. Bu konuda bilgi verir misiniz lütfen?

İstatistiklere göre başdönmelerinin %85i iç kulak kaynaklı başdönmeleridir. Bu oldukça geniş bir konudur. Ancak en sık görülen iç kulak tipi başdönmesi BPPV (Benin Paroksismal Pozisyonel Vertigo) hastalığıdır. İç kulakta dengeden sorumlu yarım daire kanallarının içindeki partiküllerin yer değiştirmesi bu hastalığa sebep olur. Baş hareketleri ile tetiklenir. Hastanın özellikle ani hareketlerde başı döner. Tipik olarak yatakta dönerken, yataktan kalkarken, başını öne eğdiğinde, yukarı bakarken etraf dönüyormuş, gözlerini odaklayamıyormuş gibi hisseder. Teşhis koyulduktan sonra doğru tedavi yöntemi repozisyon manevrası uygulanarak iç kulakta yerinden çıkmış olan partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktır.



Maslak Acıbadem Hastanesi doktoru Odyolog Dr. Zeynep Gence Gümüş'e yoğun temposunda bize zaman ayırdığı ve Hassas Anne üyelerinin sorularına ayrıntılı ve çok açıklayıcı cevaplar verdiği için çok teşekkür ediyorum. Dr. Gümüş kendisi de 9 yaşındaki kızının Hassas Annesi ve sitemizi takip ediyor. Benim üniversiteden sınıf arkadaşım olan Dr. Gümüş biraz yüksek sesle konuşan oğlum Mehmet Alper'e de işitme testi yaptı. 

Sonuç: Mehmet Alper süper duyuyor ama üç çocuğun arasından kendini bize duyurabilmek için yüksek sesle konuşuyor!







Not: Lütfen doktorunuzu dinleyin. Benim tavsiyelerim sadece benim tecrübelerim ve kişisel araştırmalarımdır. Teşhis ve tedavi niteliği taşımaz ve doktorunuzun tavsiyesinin yerini tutmaz. Sevgiler

Ana Sayfaya Dönün

22 yorum:

  1. benim 4 yaşınbaki oğlum yeni doğan işitme testini geçemedi ve imkaım olmadığı için özel hastanelere götüremedim şimdide ssk doktorları bana bera testi için ünüverste hastanesine götürmemi söylüyorlar ama ben ssk ya bağlı istanbulda hangi hastanede bu testi yapıyorlar bilmiyorum bana yardıcı olurmusunuz ben tekirdağ çerkezköy de ikamet ediyorum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. samatya ve beykozda klinik bera var benim bildiklerim

      Sil
    2. üsküdar zeynep kamil haztanesinde bera testi yapılıyor

      Sil
    3. benimde bebeğim 3 aylık ve bera ya girdik ileri derecede işitme kaybı var dediler tarif edilemez bir acı ama allaha çok şükür ki çaresi olmayan bir dert değil kulaklıklada olsa duyacak konuşacak.yani samatya ve Marmara üniv.hastanelerinde bu işlem yapılıyor.allah yardımcınız olsun.

      Sil
    4. geçmiş olsun acilşifalar diliyorum. Ece

      Sil
  2. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi size yardımcı olacaktir.samatya da randevu sıkıntısı büyük ileri tarihlere veriliyor.

    YanıtlaSil
  3. benimde üç aylık bebeğime işitme cihazı takılacakmış ve samatyaya götürüyorum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. geçmiş olsun. Acil şifalar dilerim. Erken farkedilmesi çok iyi olmuş.

      Sil
    2. geçmiş olsun.tek kulağındamı var acaba.benim kızım 2 haftalık 15 gün botunca 4 kez işitme testine girdi sol kulak normal ama sağ kulağı testi geçemedi bera testi yaptıracağız

      Sil
  4. Merhaba 6 aylık oğlumun sol kulağı ilgi derecede duymuyor çıktı bundan sonra ne yapmalıyım başka doktora mi gitsem lütfen yardım edin

    YanıtlaSil
  5. Merhaba 6 aylık oğlumun sol kulağı ilgi derecede duymuyor çıktı bundan sonra ne yapmalıyım başka doktora mi gitsem lütfen yardım edin

    YanıtlaSil
  6. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  7. Ben size nasıl ulaşabilirim bir odyolog ile konuşmaya çok ihtiyacım var

    YanıtlaSil
  8. Merhaba,
    Oğlum yeni doğan işitme testini geçmişti.Şuan görünürde bir sıkıntımız yok şükür fakat 1 yaş sonrası yeniden işitme testi yaptırmam gerekiyor mu ?

    YanıtlaSil
  9. Merhaba,
    Oğlum yeni doğan işitme testini geçmişti.Şuan görünürde bir sıkıntımız yok şükür fakat 1 yaş sonrası yeniden işitme testi yaptırmam gerekiyor mu ?

    YanıtlaSil
  10. slm oğlum var 16 aylık arkası dönükken ismiyle çagırdıgımızda hiç tepki vermiyor konuşma olarakta baba diyo sadece işaretle herşeyi daha iyi anlıyor nasıl bi yol izlemeliyiz.

    teşekkürler şimdiden

    YanıtlaSil
  11. Merhaba 7 aylık bebeğim var işitme testinden geçemedi gün verdiler ilaçla uyutulacak bu ilacın yan etkisi var midir

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben her testte kendim uyutmayi tercih ettim. Gerek emzirerek yada sallayarak evimde nasil uyutuyorsam o sekilde.

      Sil
    2. Ben her testte kendim uyutmayi tercih ettim. Gerek emzirerek yada sallayarak evimde nasil uyutuyorsam o sekilde.

      Sil
  12. 1 hafta sonra kızım 3 yaşına girecek.sag 8 sol kulakta 3 aylik implantli.seslere tepkisi güzel ama henuz konuşmaya gecmedi.egitim alıyoruz bende fazlasiyla ilgileniyorum ama konuşma yok. Odyologumuz zamanla konuşacak biraz sabir diyor ama ben hergün her gece dua ediyorum (anne) kelimesini duyabilmek icin. Bu aşamalardan gecen ailelere seslenmek istedim. Sizin cocuklariniz ne zaman konuşmaya geçebildi?

    YanıtlaSil
  13. 1 hafta sonra kızım 3 yaşına girecek.sag 8 sol kulakta 3 aylik implantli.seslere tepkisi güzel ama henuz konuşmaya gecmedi.egitim alıyoruz bende fazlasiyla ilgileniyorum ama konuşma yok. Odyologumuz zamanla konuşacak biraz sabir diyor ama ben hergün her gece dua ediyorum (anne) kelimesini duyabilmek icin. Bu aşamalardan gecen ailelere seslenmek istedim. Sizin cocuklariniz ne zaman konuşmaya geçebildi?

    YanıtlaSil

Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.